Η ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ , ΘΕΩΡΙΑ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ,ΑΡΧΑΙΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Η Προστακτική Ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων και η Προστακτική Ενεστώτα του ρήματος εἰμί, Αρχαία Β΄Γυμνασίου

                                              ΘΕΩΡΙΑ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Η Προστακτική  των ρημάτων δεν έχει α΄ ενικό  και  α΄ πληθυντικό πρόσωπο (όπως και στη ν.ε.). Προστακτική έχουν ο Ενεστώτας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος. Οι τύποι προστακτικής παίρνουν άρνηση μή.

Η Προστακτική Αορίστου, όπως και η υποτακτική και η ευκτική, δεν δέχεται αύξηση!

Προσέξτε την αναλογία στον σχηματισμό και στην κλίση των  προστακτικών, λαμβάνοντας υπόψη ότι:
α. η προστακτική αορίστου παρουσιάζει το χαρακτηριστικό για τον μέλλοντα και τον αόριστο -σ- μετά το θέμα του ρήματος.
β. το χαρακτηριστικό φωνήεν της προστακτικής αορίστου είναι το -α- (αντί για το -ε-της προστακτικής ενεστώτα).

Τα αφωνόληκτα ρήματα σχηματίζουν την προστακτική αορίστου με τις γνωστές αλλαγές στο θέμα τους (φυλάττω-φύλαξον).

Η Προστακτική του Παρακειμένου των βαρύτονων ρημάτων σχηματίζεται περιφραστικά (πιο εύχρηστος τύπος) από την ενεργητική μετοχή παρακειμένου του ρήματος και την προστακτική ενεστώτα του ρ. εἰμί  εκτός από το γ΄ ενικό που σπάνια σχηματίζεται μονολεκτικά: λελυκέτω.

Κλίση προστακτικής ενεστώτα ρ. εἰμί

____ β΄ εν. ἴσθι γ΄ εν. ἔστω   ____ β΄ πληθ. ἔστε γ΄ πληθ. ἔστων, (ἔστωσαν, ὄντων)

 

Βαρύτονα ρήματα

Προστακτική  Ενεστώτα                                          Προστακτική Αορίστου
                                                                                        
   ____                                                                           ----------

 πίστευ-ε                                                                      πίστευ-σ-ον

πιστευ-έτω                                                                  πιστευ-σ-άτω

____                                                                               -----------

πιστεύετε                                                                     πιστεύσατε

πιστευόντων ή                                                         πιστευσάντων ή

πιστευέτωσαν                                                          πιστευσάτωσαν                                                                          

  

Προστακτική Παρακειμένου

                ---------------

πεπιστευκώς-υῖα, -ὸς    ἴσθι

            ‘’                      ἔστω

              --------------------    

πεπιστευκότες- υῖαι-ότα  ἔστε

                      ‘’                      ἔστων, (ἔστωσαν, ὄντων) 

 

Σημασίες και χρήσεις της Προστακτικής

Σε κύριες προτάσεις, όπου και αποκλειστικά συναντάται, η προστακτική μπορεί να εκφράζει:

προσταγή ή προτροπή, π.χ. Γνῶθι σαυτόν (Χίλων).

απαγόρευση ή αποτροπή με άρνηση μή.   π.χ. Πρὸς θεῶν, μὴ λύετε τὰς σπονδάς (= Στο όνομα των θεών, μην παραβαίνετε τους όρους της ανακωχής).

συγκατάθεση ή παραχώρηση.π.χ. Οἱ δ’ οὖν πραττόντων.(και αυτοί ας ενεργούν)

ευχή ή κατάρα.π.χ. Ὑγίαινε.

συμβουλή.π.χ. Τοὺς  γονεῖς τίμα.

δέηση ή παράκληση.π.χ. Μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληιάδεω Ἀχιλῆος.

Διαβάστε ΕΔΩ για την κλίση όλων των χρόνων  και εγκλίσεων του ρήματος λύω και στις δύο φωνές.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1)Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τους κατάλληλους τύπους της Προστακτικής Ενεστώτα του ρ. εἰμί:

α. Γενναῖοι ὑμεῖς ___________.

β. Εὐτυχὴς ___________ ὅστις φίλους ἔχει.

γ. Ὦ νεανία, ___________ δίκαιος.

δ. ___________, ὦ νέοι, φιλομαθεῖς.

2) Να γράψετε τους παρακάτω τύπους στην Προστακτική Παρακειμένου διατηρώντας το ίδιο πρόσωπο (η μετοχή να τεθεί στο αρσενικό γένος):

κεκώλυκε        ________________________________________

πεφεύγασι      ________________________________________

παρεσκεύακας________________________________________

ἐψηφίκατε       ________________________________________

3) Να γράψετε τους τύπους Προστακτικής Ενεστώτα ,Αορίστου και Παρακειμένου που ζητούνται:

οὗτοι (πράττω)___________         ___________          __________________

σὺ (θεραπεύω)____________     __________              ___________________

οὗτος (γράφω)__________       ____________          _____________________

 4)Να συμπληρώσετε τα κενά με τους τύπους που ζητούνται:

ρήμα	πρόσωπο	Προστακτική  Ενεστώτα	Προστακτική Αορίστου
Σώζω          δικάζω σώζω κρύπτω πείθω	β΄ενικό    γ΄ενικό β΄πληθ γ΄ πληθ. γ΄ πληθ.

 

Η θεωρία και οι ασκήσεις στηρίζονται στα σχολικά βιβλία :ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ και ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ,ΤΑΞΗ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ