ΤΡΙΤΗ (Γ΄) ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ,ΘΕΩΡΙΑ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ,ΑΡΧΑΙΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ,

ΤΡΙΤΗ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ,ΘΕΩΡΙΑ- ΑΣΚΗΣΕΙΣ,ΑΡΧΑΙΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ  ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΑ ΔΙΠΛΟΘΕΜΑ ΣΕ  -ῐς (γεν. -εως)

Ενικός αριθμός

ον.	ἡ		δύναμι-ς		πόλῐ-ς
γεν.	τῆς		δυνάμε-ως		πόλε-ως
δοτ.	τῇ		δυνάμει		πόλει
αιτ.	τὴν		δύναμι-ν		πόλι-ν
κλ.	(ὦ) δύναμι		Πληθυντικός αριθμός		πόλι
ον.	αἱ		δυνάμεις		πόλεις
γεν.	τῶν		δυνάμε-ων		πόλε-ων
δοτ.	ταῖς		δυνάμε-σι(ν)		πόλε-σι(ν)
αιτ.	τὰς		δυνάμεις		πόλεις
κλ.	(ὦ)		δυνάμεις		πόλεις

Κατά το δύναμις κλίνονται τα προπαροξύτονα θηλυκά: αἴσθησις, ἀκρόπολις, βεβαίωσις, γένεσις, γέννησις, δήλωσις, κράτησις, ποίησις…. και το αρσ. ὁ πρύτανις.

Κατά το πόλις κλίνονται: ἡ κόνις, ὁ μάντις, ὁ ὄφις …, καθώς και πολλά δισύλλαβα αφηρημένα ουσιαστικά: γεῦσις, ὄψις, πτῶσις …

Παρατηρήσεις

Τα φωνηεντόληκτα σε -ις (γεν. -εως):

1) έχουν δύο θέματα: ένα σε -ι   (πολι-) από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική του ενικού, και άλλο θέμα σε -ε (πολε-) από το οποίο σχηματίζονται οι άλλες πτώσεις του ενικού και όλος ο πληθυντικός .

2) στη γεν. του ενικού έχουν κατάληξη -ως (αντί -ος) και τονίζονται στη γενική του ενικού και του πληθυντικού στην προπαραλήγουσα αντίθετα με τον κανόνα .

3) συναιρούν το χαρακτήρα ε με το ακόλουθο ε  ή ι  των καταλήξεων σε ει: αἱ πόλε-ες = πόλεις.

4) σχηματίζουν την αιτιατ. του ενικού με την κατάληξη -ν (τὴν πόλι-ν), την κλητ. του ενικού χωρίς κατάληξη (ὦ πόλι-) και την αιτιατ. του πληθυντικού όμοια με την ονομαστική από αναλογία προς αυτή (αἱ πόλεις - τὰς πόλεις).

ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΑ ΜΟΝΟΘΕΜΑ ΣΕ  –εύς(γεν.-έως)

           Ενικός αριθμός

ον.	ὁ	βασιλεὺ-ς
γεν.	τοῦ	βασιλέ-ως
δοτ.	τῷ	βασιλεῖ
αιτ.	τὸν	βασιλέ-α
κλ.	(ὦ)	βασιλεῦ
	Πληθυντικός αριθμός
ον.	οἱ	βασιλεῖς
γεν.	τῶν	βασιλέ-ων
δοτ.	τοῖς	βασιλεῦ-σι(ν)
αιτ.	τοὺς	βασιλέ-ας
κλ.	(ὦ)	βασιλεῖς

Κατά το βασιλεύς κλίνονται: βαφεύς, γονεύς, γραμματεύς, γραφεύς, ἱερεύς, κουρεύς, χαλκεὺς …. Ἀμφισσεύς, Ἀχαρνεύς, Μεγαρεύς …

Παρατηρήσεις

Στα φωνηεντόληκτα σε -εύς της γ΄ κλίσης:

1) Το υ του χαρακτήρα αποβάλλεται πριν από φωνήεν: βασιλεύ-ς, βασιλέ-ως.

2) Η κλητ. του ενικού είναι όμοια με το θέμα (χωρίς κατάληξη): ὦ βασιλεῦ.

3) Η γεν. του ενικού έχει κατάληξη -ως (αντί -ος): τοῦ βασιλέ-ως.

4) Η αιτιατ. του πληθ. έχει κατάληξη -ᾶς: τοὺς βασιλέ-ᾱς (η αιτ. τοὺς βασιλεῖς, όμοια με την ονομαστ., είναι μεταγενέστερη).

5) Το ε που απομένει στο θέμα μετά την αποβολή του υ συναιρείται με το ακόλουθο ε ή ι των καταλήξεων σε ει: οἱ βασιλέ-ες = βασιλεῖς· τῷ βασιλέ-ι = βασιλεῖ .

ΟΔΟΝΤΙΚΟΛΗΚΤΑ ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΑΚΑΤΑΛΗΚΤΑ  ΜΟΝΟΘΕΜΑ ΣΕ -α (γεν. -ατος)

(θ. κτηματ-)

		Ενικός		Πληθυντικός
ον.	τὸ	κτῆμα	τὰ	κτήματ-α
γεν.	τοῦ	κτήματ-ος	τῶν	κτημάτ-ων
δοτ.	τῷ	κτήματ-ι	τοῖς	κτήμασι(ατ-σι
αιτ.	τὸ	κτῆμα	τὰ	κτήματ-α
κλ.	(ὦ)	κτῆμα	(ὦ)	κτήματ-α

Τα ουδέτερα οδοντικόληκτα σε -μα (γεν. -ματος) είναι όλα ακατάληκτα: κτῆμα, σῶμα, στράτευμα … 

Ο χαρακτήρας -τ- αποβάλλεται, επειδή στην Ελληνική ληκτικά σύμφωνα είναι μόνο τα -ν, -ρ, -ς. Από την αποβολή αυτή εξηγείται η φαινομενική ύπαρξη δύο θεμάτων.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ  (Γ΄)ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ    

                            

1)Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται στην παρένθεση:

ἡ θλῖψις _______________ (δοτ.εν.)   τὸ καῦμα _______________ (γεν.. εν.) ἡ σύνεσις _______________ (κλητική εν.)     ὁ πορθμεύς _______________ (αιτ. πληθ.), ἡ κτῆσις _______________ (γεν. πληθ.)  ἡ πρᾶξις _______________ (δοτ. ενικού) ἡ φρόνησις _______________ (κλητ. εν.)  ὁ χαλκεύς _______________ (γεν. πληθ.) ἡ πόλις _______________ (αιτ. εν.), ὁ γονεύς _______________ (δοτ. εν.) ἡ τύψις _______________   (δοτ. πληθ.)               τὸ χάσμα _______________ (δοτ. πληθ.).

2) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:

τοῦ δώματος	→	__________________		τόν ἱερέα	→	__________________
οἱ γραφεῖς	→	__________________		τοῦ πράγματος	→	__________________
τὰς δύσεις	→	__________________		(ὦ) ῥήσεις	→	__________________
τῇ ἀκροπόλει	→	__________________		τὴν ὅπλισιν	→	__________________
τῇ φύσει	→	__________________		τῷ ἱδρύματι	→	__________________
τῶν φασμάτων	→	__________________		τῶν φραγμάτων	→	__________________
τὰς τάξεις	→	__________________		(ὦ) φύσι	→	__________________
τῇ λύσει	→	__________________		τῷ βαφεῖ	→	__________________
τοῖς ἱερεῦσι	→	__________________		τῷ κλάσματι	→	__________________

3)Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των παρακάτω ουσιαστικών σε ενικό και πληθυντικό αριθμό:

ὁ γραμματεύς-τό στράτευμα-ἡ πτῶσις- ἡ βάσις.

γενική

δοτική

αιτιατική

4) Να κλιθεί το ουσιαστικό :ἡ αἴσθησις σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.

ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Γ΄ΚΛΙΣΗΣ ΕΔΩ