΄Υμνος στον Παρθενώνα,Κ. Παλαμάς,Λογοτεχνία Γ΄Γυμνασίου

 "΄Υμνος στον Παρθενώνα",Κ. Παλαμάς,Φύλλο εργασίας,Λογοτεχνία Γ΄Γυμνασίου                           

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ -ΣΧΟΛΙΑ   ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ               «ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ»,ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ 1)ΠΑΛΑΜΑΣ(1859-1943) Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα και καταγόταν από το Μεσολόγγι, από οικογένεια με μέλη σημαντικούς λόγιους. Έχασε και τους δυο γονείς του το 1866 και εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι σε συγγενικό σπίτι. Στο Μεσολόγγι τέλειωσε το Γυμνάσιο (1875) και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1877), ωστόσο από νωρίς είχε στραφεί προς τη λογοτεχνία. Η πρώτη έκδοση έργου του πραγματοποιήθηκε με τη συλλογή Τα τραγούδια της πατρίδος μου το 1886 όταν ο ποιητής ήταν ήδη γνωστός στους αθηναϊκούς κύκλους από τη συνεργασία του με λογοτεχνικά περιοδικά (Μη χάνεσαι του Γαβριηλίδη, Άστυ του Θ. Άννινου κ.α.) και εφημερίδες της εποχής (Ακρόπολις, Εφημερίς, Εμπρός, κ.α.), όπου δημοσίευε άρθρα, μελέτες, κριτικά δοκίμια και χρονογραφήματα.. Το 1914 βραβεύτηκε για την προσφορά του με το κρατικό αριστείο γραμμάτων και τεχνών. Το 1888 παντρεύτηκε τη Μαρία Βάλβη, με την οποία απέκτησε δύο γιους και μια κόρη. Με αφορμή το θάνατο του μικρότερου γιου του Άλκη το 1898 ο ποιητής έγραψε τα ποιήματα Τάφος και Παράδεισοι. Στη συγγραφή αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του, την οποία πέρασε στην Αθήνα στην οδό Ασκληπιού αρ.3, όπου βρίσκεται σήμερα το Ιδρυμα Κωστή Παλαμά. Μοναδική μετακίνησή του η μετακόμιση στην οδό Περιάνδρου προς το τέλος της ζωής του. Εκεί πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Η κηδεία του στο πρώτο νεκροταφείο έμεινε στην ιστορία ως ένα είδος  αντικατοχικής διαδήλωσης Ασχολήθηκε με την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, τη δημοσιογραφία, την αρθρογραφία, τη μελέτη, την κριτική. Στο ποιητικό του έργο που ξεπερνά τις είκοσι συλλογές κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα στους αιώνες, η προσπάθεια δημιουργικής αφομοίωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και της λαϊκής παράδοσης, το πνεύμα της οικουμενικότητας του πολιτισμού. Στάθηκε ο εμπνευστής και εισηγητής της λεγόμενης γενιάς του 1880 ή παλαμικής γενιάς στην ελληνική ποίηση.Σταθμοί στην ποιητική δημιουργία του θεωρούνται Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου και Η Φλογέρα του βασιλιά, γραμμένα στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του αιώνα μας. Παράλληλα προς την ποίηση τον απασχόλησε ιδιαιτέρως το Γλωσσικό Ζήτημα, στο χώρο του οποίου υπήρξε δια βίου ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής και κορυφαία μορφή του δημοτικιστικού κινήματος με το κύρος του αλλά και με τις κυρώσεις που υπέστη για το γλωσσικό του αγώνα (προσωρινή απομάκρυνσή του από το πανεπιστήμιο). (πηγή:Εθνικό Κέντρο Βιβλίου)     Δείτε το βίντεο για τη βιογραφία του ποιητή:ΕΔΩ 2) Η υπόθεση της Φλογέρας του βασιλιά (1910): Αφού μετά από σκληρούς και μακροχρόνιους  πολέμους ο Βυζαντινός αυτοκράτορας  Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος συνέτριψε τους Βούλγαρους (1014), αποφασίζει να κατεβεί με τον  στρατό του στην Αθήνα και να προσκυνήσει την εκκλησία της Παναγιάς της Αθηνιώτισσας, όπως είχε τότε μετονομαστεί ο Παρθενώνας. Ο ποιητής συνθέτει θριαμβικούς ύμνους για τους ελληνικούς τόπους,  από όπου πέρασε ο στρατός του νικητή βασιλιά. Το έργο είναι χωρισμένο σε « Δώδεκα Λόγους» .Είναι μια επικολυρική σύνθεση με την οποία εκφράζει την ελπίδα για την αναγέννηση της Ελλάδας. Στο τέλος του « Τρίτου λόγου» ο Παλαμάς συνδέει τη βυζαντινή παράδοση με την αρχαία ,αφού ο Βασίλειος αντικρίζει τον Παρθενώνα. Ο ποιητής  υμνεί  την  αθηναϊκή δημοκρατία                           και τη διαχρονική ομορφιά.                                            Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ 1910

 3)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ:

Στα τρία αποσπάσματα που διαβάζουμε στο σχολικό βιβλίο http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2218/Keimena-Neoellinikis-Logotechnias_G-Gymnasiou_html/index07_06.html   ο ναός της Αθηνάς προβάλλει ως σύμβολο  της ακμής του ελληνικού πνεύματος ,το οποίο υμνείται σ' αυτόν τον λυρικό ύμνο ως ανώτερο κάθε άλλου ανθρώπινου επιτεύγματος. Στο πρώτο απόσπασμα ο Παρθενώνας παρουσιάζεται ως η απόλυτη ομορφιά που βρίσκεται πάνω από λαούς και θρησκείες .Στο δεύτερο απόσπασμα παρουσιάζεται ο Παρθενώνας ως δημιούργημα μιας ελεύθερης χώρας που πάνω απ’ όλα έχει την αίσθηση του μέτρου. Ο ποιητής χρησιμοποιεί την αντίθεση ανάμεσα στον ναό της Αθηνάς και τις πυραμίδες της Αιγύπτου ,για να δείξει ότι αυτές έχουν όγκο αλλά όχι την ομορφιά του Παρθενώνα. Ο Παρθενώνας  εκφράζει τη Δημοκρατία και τον νόμο της Πολιτείας .Ο ποιητής σ΄αυτό το σημείο αναφέρεται στην παράδοση ,σύμφωνα με την οποία ο Σόλωνας έγραψε τους νόμους του σε ποιητική μορφή. Στο τρίτο απόσπασμα αναφέρει ο ποιητής τη δύναμη που έχει αυτό το μνημείο με την έξοχη ομορφιά.  Ο άνθρωπος που το επισκέπτεται νιώθει ολοκληρωμένος γι’ αυτό από εκεί πρέπει να ξεκινάει τη γνωριμία του με τα έργα της ανθρώπινης δημιουργίας αλλά και εκεί πρέπει να επιστρέφει.

Η γλώσσα του ποιήματος είναι η δημοτική Ο στίχος είναι ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος χωρίς ομοιοκαταληξία, ίδιος με τον στίχο  των δημοτικών τραγουδιών.Ο ποιητής χρησιμοποιεί ιστορικά  και  μυθικά στοιχεία .

Τα θεματικά κέντρα του αποσπάσματος είναι: α)Η υψηλή τέχνη και η αρμονία της κλασσικής αρχαιότητας είναι ολοφάνερη στον Παρθενώνα. β)Η δύναμη του Παρθενώνα είναι μεγάλη ως συμβόλου για τον ελληνισμό αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα.

4)Αφού διαβάσετε προσεκτικά το απόσπασμα και μελετήσετε τα σχόλια του βιβλίου σας να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:

α)Στο πρώτο απόσπασμα(στροφή) να εντοπίσετε τις ρητορικές ερωτήσεις που χρησιμοποιεί ο ποιητής. Σε ποιους απευθύνεται με αυτές;(Αθήνα..)

β)Πώς χαρακτηρίζει τον Παρθενώνα και με ποια χαρακτηριστικά που του αποδίδει τον «εξυψώνει»; Ποια ιδιότητα δίνει στα μάρμαρα του Παρθενώνα;

γ)Με ποια λόγια επαινεί την Αθήνα; Ποια η θέση του Παρθενώνα ανάμεσα στους λαούς;

Οι Ώρες ήταν θεότητες της αρχαιότητας που επόπτευαν τα έργα των ανθρώπων. Εδώ συνδέονται πιθανόν με την οικοδόμηση του Παρθενώνα.

δ)Στο δεύτερο απόσπασμα συγκρίνει τον Παρθενώνα με τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Ποια χαρακτηριστικά τους (αντιθέσεις) παρουσιάζει; Να τα γράψετε στο τετράδιό σας χωριστά για το κάθε μνημείο.

ε)Ποια είναι η συμμετοχή των ολύμπιων θεών στη μεγαλοσύνη του Παρθενώνα;

στ)Ο ποιητής συγκρίνει το πολίτευμα της Αθήνας με άλλα πολιτεύματα και τονίζει κάποια χαρακτηριστικά του. Ποια είναι αυτά; Σχολιάστε τα. (λογισμός, τραγούδι, ελευθερία, δημοκρατία, νόμος)

ζ)Στο τρίτο απόσπασμα ο ποιητής προτρέπει όλους τους ανθρώπους…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

η)Να βρείτε τις σύνθετες λέξεις του ποιήματος που εκφράζουν τα ιδιαίτερα νοήματα που θέλει να μεταδώσει ο ποιητής.

θ)Γιατί ο ποιητής χρησιμοποιεί το β΄ ενικό πρόσωπο; Τι θέλει να πετύχει με αυτό;

ι)Να βρείτε πέντε σχήματα λόγου και να σχολιάσετε τον λειτουργικό τους ρόλο.(θυμηθείτε ΕΔΩ )

κ)Οι Μούσες =θεότητες που συνδέονται με την τέχνη και  την αρμονία, οι ΄Ωρες = θεότητες μυθολογικές. Γιατί αναφέρεται σε αυτές ο Παλαμάς, κατά τη γνώμη σας;

λ)Να δώσετε έναν τίτλο σε καθένα από τα τρία αποσπάσματα.

μ)Να γράψετε στο τετράδιό σας τις έννοιες που αποδίδει ο ποιητής ως χαρακτηριστικά  στον  ελληνικό πολιτισμό (μέτρο ,ομορφιά, θαυματουργός …)

ν)Να μετατρέψετε το ποίημα σε πεζό κείμενο 15 σειρών περίπου. Μιλήστε στην Αθήνα, στον βράχο της Ακρόπολης, στον Παρθενώνα στηριζόμενοι στις σκέψεις του Παλαμά.