Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις,Θεωρία-Ασκήσεις, Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου

Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις, Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου, Ενότητα 2η

                                  Ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές προτάσεις

ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Οι δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες :

α)τις ονοματικές οι οποίες λειτουργούν στον λόγο ως ουσιαστικά (υποκείμενα, αντικείμενα, ονοματικοί προσδιορισμοί ..) και

β) τις επιρρηματικές, οι οποίες λειτουργούν στον λόγο ως προσδιορισμοί του ρήματος, όπως δηλαδή τα επιρρήματα. Στις επιρρηματικές προτάσεις περιλαμβάνονται και όσες δηλώνουν παρομοίωση, στέρηση και σύγκριση και εισάγονται με τα σαν να, χωρίς / δίχως να και παρά να αντίστοιχα. Τα είδη τους βλέπετε στον πίνακα παρακάτω:

 

ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ / ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ	ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ
Ειδικές	Αιτιολογικές
Βουλητικές	Τελικές ή του σκοπού
Ενδοιαστικές	Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές
Πλάγιες ερωτηματικές	Υποθετικές
Αναφορικές	Εναντιωματικές και παραχωρητικές
	Χρονικές
	Αναφορικές

                                       

 

  ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ	Εισάγονται	Συντακτικός ρόλος
Ξέρω πολύ καλά πως  θα έρθει στην ώρα του.	με τους ειδικούς συνδέσμους ότι,πως,που (σπάνια με το μόριο  να)	Αντικείμενο σε ρήματα και περιφράσεις που έχουν τη σημασία του λέω, δηλώνω, νομίζω, νιώθω, καταλαβαίνω, γνωρίζω, αισθάνομαι και τα παρόμοιά τους
Λέγεται ότι ο καιρός θα χαλάσει.		Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των ρημάτων της προηγούμενης παραγράφου (λέγεται, φαίνεται, διαδίδεται, υποτίθεται…)
Όλοι το ξέρουν αυτό, ότι θα παντρευτεί το καλοκαίρι.		Επεξήγηση (σπανιότερα προσδιορισμός) σε ουσιαστικά που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των ρημάτων των προηγούμενων παραγράφων, και σε δεικτικές ή αόριστες αντωνυμίες..

 

**Οι ειδικές προτάσεις μπορεί να εισάγονται και με το να, όταν το ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνται εκφράζει αμφιβολία, π.χ.  Πιστεύω να έρθεις στο πάρτι (ότι θα έρθεις στο πάρτι).

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ	Εισάγονται	Συντακτικός ρόλος
Ο μαθητής δεν μπορεί να λύσει τις ασκήσεις των μαθηματικών.	με το μόριο να	Αντικείμενο σε ρήματα και  εκφράσεις που έχουν βουλητική σημασία, απαγορευτικά, όπως :θέλω, επιθυμώ, μπορώ, εμποδίζω, παρακινώ, προειδοποιώ  απαγορεύω και άλλα …..
Πρέπει να έρθω;     Απαγορεύεται να καπνίζεις.		Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των ρημάτων της προηγούμενης παραγράφου (πρέπει, απαγορεύεται, είναι δυνατό, είναι  απαραίτητο… …)
Μια επιθυμία είχε, να με δει παντρεμένο .   Η Μαρία ήταν πάντα πρόθυμη να απαντήσει σε ό,τι τη ρωτούσε ο καθηγητής.		Επεξήγηση σε ουσιαστικά που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των ρημάτων των προηγούμενων παραγράφων καθώς και σε αντωνυμίες δεικτικές ή αόριστες. Προσδιορισμός σε ουσιαστικά και επίθετα που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία που έχουν τα ρήματα και οι εκφράσεις των προηγούμενων παραγράφων (πόθος, θέληση, πρόθυμος, έτοιμος….)

 

Πολλά ρήματα συντάσσονται άλλοτε με ειδική πρόταση κι άλλοτε με βουλητική, 

π.χ.  Πιστεύω ότι θα έρθει μαζί μας. - Πιστεύω να με ακούσεις αυτή τη φορά.

Μου έγραψε ότι θα γυρίσει σύντομα. – Του έγραψε να γυρίσει αμέσως.

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ	Εισάγονται	Συντακτικός ρόλος
Ανησυχώ μήπως δεν έρθει.	Με τους ενδοιαστικούς (διστακτικούς) συνδέσμους, μη[ν],μήπως. Εκφράζουν κάποιον ενδοιασμό για το μήπως γίνει ή δε γίνει κάτι.	Αντικείμενο σε ρήματα και εκφράσεις που δηλώνουν φόβο ή ανησυχία (φοβάμαι, ανησυχώ, έχω την υποψία κτλ.)
Με ανησυχεί πολύ μήπως δεν έρθει έγκαιρα.		Υποκείμενο(σπάνια)σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των ρημάτων της προηγούμενης παραγράφου, έχω την υποψία, τρομάζει,  αγχώνει ,έχω τον φόβο…
Είχε πάντα την ίδια αγωνία,μήπως δεν προλάβει το λεωφορείο.		Επεξήγηση σε ουσιαστικά που έχουν σημασία παρόμοια με τη σημασία των ρημάτων της προηγούμενης παραγράφου, καθώς και σε δεικτικές και αόριστες αντωνυμίες,

Για τις ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να βρείτε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις, να τις χαρακτηρίσετε και να αναφέρετε τον συντακτικό τους ρόλο:

1)Δεν είναι εύκολο να βρεις σήμερα εργασία.                                                                            

2)Είναι αδύνατο να έρθετε σήμερα.                                                                                    

3)Μου φαίνεται πως στο τέλος θα συμβιβαστεί.                                                         

4)Νομίζω πως πρέπει να αποφασίσουμε.                                                                          

5)Ζούσε πάντα με τον ίδιο φόβο, μήπως καταλάβουν την πραγματική ταυτότητά του.            

6) Πιστεύω ότι θέλει να με ξεγελάσει.                                                                                

7) Αυτό ακριβώς σκέφτεται συνέχεια, μήπως δεν τον συμπαθούν οι φίλοι του.                                   

8) Δυστυχώς, πρέπει να φύγεις.                                                                                             

9)Είναι φανερό ότι δε σε συμπαθεί.                                                                                             

10)Πρόσεξε μη σου πει ψέματα.                                                                                            

11)Φαίνεται πως η θεατρική παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία.                                             

12) Για ένα μόνο ανησυχεί, μήπως δεν  την ξαναδεί .                                                        

13)Διαδίδεται ότι ο διευθυντής της εταιρείας παραιτήθηκε.                                               

14)Πολλές φορές επιχείρησα να έρθω σε επαφή μαζί του, αλλά δεν κατάφερα να τον βρω.                                                                                                                                                                                       15) Είναι αλήθεια ότι δεν τον γνώριζα.                                                                                

16) Έχει την άποψη ότι είναι εύκολο.

(τα παραδείγματα από http://gym-kalogeropoulou-lem.schools.ac.cy/   )

Β. Να συμπληρώσεις τα κενά στις λεζάντες της παρακάτω ιστορίας χρησιμοποιώντας όσες περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις μπορείς από αυτές που μάθαμε:

Το φύλλο εργασίας της ενότητας 2