Οδύσσεια: Εισαγωγή στην επική ποίηση -Βασικά θέματα της Οδύσσειας - η αξία των ομηρικών επών-δομή και υπόθεση του έπους

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ,ΑΞΙΑ,ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ,ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ,ΚΟΥΙΖ.

ΔΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΤΙΣ  ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΕΠΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ (ΠΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΒΕΛΑΚΙ "PLAY" ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ):

https://www.goconqr.com/en/p/14832285?id=14832285&locale=en&utm_campaign=Auto+Gen+emails&utm_medium=Email&utm_source=SendGrid

Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΤΗΣ,6ος ΑΙΩΝΑΣ π.Χ.(ΣΕΛΊΔΑ 8 ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Ο Όμηρος και ο οδηγός του» (1874) W.A. Bouguereau

ΟΔΥΣΣΕΑΣ

                       

     

Αφού διαβάσετε τις παρακάτω πληροφορίες ,απαντήστε στις ερωτήσεις που τις ακολουθούν:

Το έπος(=λόγος)είναι αφηγηματικό ποίημα,διήγηση με περιεχόμενο μυθολογικό και τα είδη του είναι το ηρωικό έπος και το διδακτικό έπος.Το ηρωικό έπος αφηγείται κατορθώματα ηρώων αλλά και ενέργειες των θεών.Σ' αυτό  το είδος της ποίησης ανήκουν τα ομηρικά ποιήματα,η Ιλιάδα και η Οδύσσεια(τα πρώτα μέχρι σήμερα γραπτά λογοτεχνικά κείμενα ποιητικού λόγου).

Τα κύρια γνωρίσματα του ηρωικού έπους είναι:α)παρουσιάζει μυθοποιημένα γεγονότα του μακρινού παρελθόντος σαν να είναι αληθινά β)εκφράζει τις αντιλήψεις της κοινωνίας και όχι του ποιητή γ)μέχρι τον 8ο αιώνα π.Χ.,πριν εμφανιστεί ο ΄Ομηρος,είχε τη μορφή προφορικής παράδοσης,δηλαδή οι άνθρωποι μάθαιναν τα έπη από στόμα σε στόμα.Το ηρωικό έπος οργανώθηκε από τα έπη του Ομήρου στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας.Εκεί υπήρχαν αποικίες των Αχαιών(δεν ονομάζονταν ακόμα ΄Ελληνες) από τον 11ο αιώνα π.Χ. Οι άποικοι τραγουδούσαν τα κατορθώματα των μεγάλων παλαιών ηρώων του ελλαδικού χώρου με νοσταλγία.Τα συνέδεαν και με τις περιπέτειες των ναυτικών.Από αυτήν την παράδοση παίρνουν στοιχεία τα ομηρικά έπη,δηλαδή από την Μυκηναϊκή εποχή(1600-1100 περίπου π.Χ.),εποχή του Τρωικού πολέμου ,ο οποίος έγινε στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ. πιθανότατα,και από τη Γεωμετρική εποχή(1100-700π.Χ.περίπου,εποχή ανάπτυξης της ναυτιλίας και του εμπορίου) που έζησε ο ΄Ομηρος.

                                              ΑΓΓΕΙΟ ΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Οι παλιοί επικοί ποιητές ,πριν  από τον ΄Ομηρο,ήταν οι αοιδοί(άδω=ψάλλω, τραγουδώ - άσμα = τραγούδι), επαγγελματίες τραγουδιστές ,που τραγουδούσαν τα έπη τους με συνοδεία φόρμιγγας/κιθάρας .Τα συνέθεταν αυτοσχεδιάζοντας προφορικά σε αυλές βασιλιάδων,σε συμπόσια ευγενών ή σε δημόσιες εκδηλώ-σεις. Εκπαιδεύονταν από παλαιότερους δασκάλους και απομνημόνευαν συνδυασμούς επιθέτων-ουσιαστικών, στίχους ολόκληρους, φράσεις και σκηνές(π.χ.Τηλέμαχος συνετός, Παλλάδα Αθηνά, πολύτροπος Οδυσσέας).

         

Με τον Όμηρο, που έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. , έγινε η μετάβαση από το προφορικό ηρωικό άσμα στη γραπτά σχεδιασμένη ποίηση. Οι ραψωδοί(ράπτω+ωδή),που διαδέχτηκαν τους αοιδούς (στο τέλος του 8ου αιώνα π.Χ.), ακουμπώντας σε ραβδί απήγγελλαν ρυθμικά όρθιοι τα παλαιότερα έπη, κυρίως τα ομηρικά. Γύριζαν από τόπο σε τόπο και ανήκαν σε επαγγελματικά σωματεία. Παρουσίαζαν τα έπη τους στις μεγάλες γιορτές των Ελλήνων, κυρίως. Το ραβδί τους ήταν σύμβολο εξουσίας που τους δόθηκε από τους θεούς, όπως πίστευαν.

 Ο ΄Ομηρος φαίνεται ότι: α)ταξίδευε για να απαγγέλλει τα ποιήματά του β)πρέπει να τα συνέθεσε με τη χρήση γραφής γ)ήταν ,πιθανόν, ραψωδός δ)έζησε στην Ιωνία της Μ.Ασίας τον 8ο αιώνα π.Χ. (ίσως μέχρι και τις αρχές του 7ου), εποχή ακμής του ελληνισμού με κέντρο τα παράλια της Μ.Ασίας και τα νησιά  ε)πολλές πόλεις φιλονικούσαν για την καταγωγή του(Σμύρνη, Χίος, Ιθάκη,΄Ιος,Πύλος,Άργος,-Αθήνα και άλλες) στ)η παράδοση ανέφερε ότι ήταν τυφλός, πράγμα μάλλον απίθανο.  ΄Επη του είναι :η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Σχετίζονται και τα δύο με τον Τρωϊκό πόλεμο .Η Ιλιάδα έχει ως θέμα την οργή του Αχιλλέα και περιγράφει τον δεκάχρονο πόλεμο γύρω από την Τροία(Ίλιον) σε 15.693 στίχους. Τα γεγονότα δίνονται σε 51 μέρες μέσα στο έπος.

                                        ΑΓΓΕΙΟ ΤΗΣ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

 Η Οδύσσεια  έχει  ως κεντρικό θέμα τον αγώνα για την επιστροφή (νόστο) του  πολυταξιδεμένου  και πολυμήχανου Οδυσσέα στην πατρίδα του, την Ιθάκη  ,   μετά το τέλος του δεκάχρονου Τρωϊκού πολέμου. Το ταξίδι είναι γεμάτο περιπέτειες. Διαρκεί δέκα ολόκληρα χρόνια και ο ποιητής το περιγράφει σε 41 μέρες μέσα στο έπος του, το οποίο αποτελείται από 12.110 στίχους. Η δράση εκτείνεται στον χώρο της θάλασσας και στην Ιθάκη. Είναι έργο ειρηνικό. Ο Οδυσσέας θέλει να ξανακερδίσει τη θέση που είχε στο σπίτι και τον λαό του. Τον αναζητούν η γυναίκα του, Πηνελόπη, και ο γιος του, ο Τηλέμαχος,ο ι οποίοι κατά την πολύχρονη απουσία του βιώνουν πολλά προβλήματα.Ο ποιητής αναφέρεται ,ακόμα,στους απλούς ανθρώπους,την καθημερινή ζωή,την αγάπη για την πατρίδα,την ερωτική πίστη,τη φιλία και σε πολλές άλλες αξίες. Το έπος είναι ένας ύμνος για τον άνθρωπο που αγωνίζεται με τόλμη και υπομονή για να πετύχει τους στόχους του(έπος ανθρωποκεντρικό).Η Οδύσσεια είναι μεταπολεμικό έπος,αφού προβάλλει τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν μετά τον Τρωικό πόλεμο σε συνδυασμό με τις ανακατατάξεις (κοινωνικές και πολιτικές) της εποχής του ποιητή, οπότε αποκτούν δύναμη οι ευγενείς (αριστοκρατικής καταγωγής) και αμφισβητούν τον θεσμό της κληρονομικής βασιλείας.   

Τα ομηρικά έπη καταγράφηκαν επίσημα στην Αθήνα τον 6ο αιώνα π.Χ.(επί του τυράννου Πεισίστρατου ή του γιου του ΄Ιππαρχου,560-510π.Χ.),για να υποχρεώνονται οι ραψωδοί να απαγγέλλουν τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων με βάση το κείμενο της  επίσημης έκδοσης και να μην κάνουν παρεμβολές.    

                                                                                                                                                                                                                                                                    




 ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΑΣ,Ν.ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΡΑΨΩΔΙΑ λ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ,  ΟΠΟΥ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟ ΜΙΛΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΕΚΡΟ ΑΧΙΛΛΕΑ.ΕΔΩ ΕΧΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΑΛΗΘΙΝΟ ΥΜΝΟ ΣΤΗΝ ΑΞΙΑ  ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΖΩΗΣ:

540 Aχιλλέα, κρίνω πως δεν υπάρχει άλλος σου ευτυχέστερος, ούτε από όσους
έζησαν στο παρελθόν, μήτε από εκείνους που θα 'ρθουν στο μέλλον.
Aφού, και ενόσω ζούσες, όλοι μας σε τιμούσαμε σαν να 'σουνα θεός,
οι Aργείοι, αλλά κι εδώ που βρίσκεσαι με τους νεκρούς,
μένει μεγάλη η δύναμή σου· γι' αυτό, Aχιλλέα, μη θλίβεσαι 545 και μην πικραίνεσαι πολύ στον θάνατό σου."
      Σ' αυτά τα λόγια μου εκείνος αμέσως ανταπάντησε μιλώντας:
"Mη θες να με παρηγορήσεις για τον θάνατό μου, Oδυσσέα γενναίε·
θα προτιμούσα πάνω στη γη να ζούσα, κι ας ξενοδούλευα σε κάποιον,
άκληρο πια που να μην έχει και μεγάλο βιος,
550 παρά να είμαι ο άρχοντας στον κάτω κόσμο των νεκρών.

Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ

1)Τα έπη του  Ομήρου διασώθηκαν ολόκληρα σε αντίθεση με τα κύκλια έπη(=ένα σύνολο έργων που  συμπληρώνουν όλα μαζί ένα ευρύ θέμα με έντονα τα χαρακτηριστικά της Ιλιάδας και της Οδύσσειας)που υπάρχουν σε περιλήψεις και αποσπάσματα.

2)Αποτελούσαν μάθημα για τα ελληνόπουλα από τα αρχαία χρόνια.

3)Ψυχαγωγούσαν και δίδασκαν τους αρχαίους ΄Ελληνες στις γιορτές τους.Από αυτά μάθαιναν την ιστορία ,τη θρησκεία τους, γνώριζαν τον άνθρωπο,έπαιρναν διδάγματα για τη ζωή τους.

4)Και στα νεώτερα χρόνια διδάσκονται,διαβάζονται και σχολιάζονται σε όλον τον κόσμο.

5)Άσκησαν σημαντική επίδραση στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη και εμπνέουν μέχρι σήμερα λογοτέχνες,καλλιτέχνες,σκηνοθέτες,καρτουνίστες 

ΚΑΠΟΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ  ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ:

ΟΜΗΡΟΣ,1663,ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΡΕΜΠΡΑΝΤ

ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΤΟΥ Η ΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ-ΖΑΝ ΩΓΚΥΣΤ ΝΤΟΜΙΝΙΚ ΕΝΓΚΡ 

ΤΥΦΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΦΗΜΟΥ(7ος αι.π.Χ.)-κρατήρας

                       ΚΕΡΚΥΡΑ Αχίλλειον(1884),Καλλιτέχνης: Herter, Ernst,γλυπτό

Η ΤΥΦΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΦΗΜΟΥ

Μουσείο: SICILY La villa di Piazza Armerina,Περίοδος: Ρωμαϊκή,Χρονολογία: 4ος αι. μ.Χ., Τοιχογραφία

Οδυσσέας Ελύτης,Η Οδύσσεια

(απόσπασμα)
Σκαμπανέβαζε το σπίτι μες στα περιβόλια κι από τα μεγάλα τζάμιατου θωρούσες
μια να χάνονται αντίκρυ τα βουνάμια ν’ ανεβαίνουνεώς τα ύψη πάλι

Από το κεφαλόσκαλο ψηλάμ’ ένα χιτώνιο ναυτικό στους ώμουςο πατέρας μου έμπηγε τις φωνές
κι όλοι τρεχοκοπούσανε δεξιάκι αριστερά
ποιoς να στεριώσει ένα μαδέριποιoς να μαζέψειβιαστικά τις τέντες
προτού ένας τέτοιος ξαφνικός πουνέντες μάςμπατάρει

Έτσι κι αλλιώςστα μέρη τα δικά μας πάντα ταξιδεύαμε..

Ιθάκη Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ(ΑΠΟ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1897-1933

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι, τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις, αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου. Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους· να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά· σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας, να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους. Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη. Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου. Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει· και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί, πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο, μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη. Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι. Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο. Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια. Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ " ΟΔΥΣΣΕΙΑ " ΣΕ  3D ANIMATION   :   https://youtu.be/7t6a9BTFD0A

H «Οδύσσεια» του Ομήρου: H κορυφαία ιστορία που διαμόρφωσε τον κόσμο (απόσπασμα  από  ηλεκτρονική  εφημερίδα):

Στην πρώτη θέση της λίστας του BBC - Στιγμάτισε την ιστορία της ανθρωπότητας.Το αριστούργημα του επικού ποιητή βρέθηκε στην πρώτη θέση της λίστας του BBC σχετικά με τα έργα που στιγμάτισαν την ιστορία της ανθρωπότητας, διαμορφώνοντας κοσμοθεωρίες.

  H Οδύσσεια είναι το δεύτερο μεγάλο ηρωικό έπος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μετά την Ιλιάδα. Η Οδύσσεια αποτελείται από 12.110 στίχους και πραγματεύεται γενικά τον μεταπολεμικό νόστο αναδεικνύοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παλινοστούντες και ειδικότερα τον περιπετειώδη επαναπατρισμό του ήρωα του Τρωικού Πολέμου και βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα καθώς και το φόνο των μνηστήρων, οι οποίοι έχοντας εγκατασταθεί στο παλάτι του διεκδικούσαν μέσω της γυναίκας του Πηνελόπης τη βασιλεία. Η μεγάλη αξία της Οδύσσειας, όπως και της Ιλιάδας διαφαίνεται από το γεγονός ότι διασώθηκε πλήρως λόγω της μεγάλης διάδοσής της. Η «Οδύσσεια» του Ομήρου, το δεύτερο κατά σειρά έπος που δημιουργήθηκε στις απαρχές της ανθρώπινης ενασχόλησης με την συγγραφή κειμένων, ανακηρύχθηκε ως η κορυφαία ιστορία που διαμόρφωσε τον κόσμο, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στην σχετική λίστα του BBC Culture.

Τον περασμένο Απρίλιο, το BBC Culture ζήτησε από δεκάδες ειδικούς ανά τον κόσμο να δημιουργήσουν την κορυφαία πεντάδα σχετικά με τις ιστορίες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της παγκόσμιας κουλτούρας και σκέψης. Τουλάχιστον 108 συγγραφείς, δημοσιογράφοι, πανεπιστημικοί, κριτικοί και μεταφραστές από 35 κράτη, επέλεξαν τα βιβλία, τα μυθιστορήματα, τα ποιήματα και τα θεατρικά έργα που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.Στην κορυφή βρέθηκε η Οδύσσεια του Ομήρου, ενώ η πρώτη δεκάδα κλείνει με το έτερο αριστούργημα του Ομήρου, την   Ιλιάδα. (newsbomb,26-5-2018).

ΣΕΙΡΗΝΕΣ -ΟΔΥΣΣΕΑΣ, Γ.ΓΑΪΤΗΣ

J.W.WATERHOUSE,Η ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ,1912

ΑΚΟΥΣΤΕ ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ "ΟΔΥΣΣΕΙΑ" ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ:  

https://youtu.be/hHMOtwW9Zy0

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1)Τι είναι το ηρωικό έπος ,ποια είναι τα βασικά γνωρίσματά του;

2)Σε ποιες εποχές αναφέρονται τα έπη του Ομήρου; Ποιος είναι ο χώρος και ο κόσμος των ομηρικών επών σε σχέση με την ιστορία;

3)Τι γνωρίζετε για τους αοιδούς, τους ραψωδούς και τον Όμηρο;

4)Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια;

5)Ποια είναι τα βασικά θέματα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας;

6)Ποια είναι η έκταση των ομηρικών επών;
7)Πώς αποδεικνύεται η αξία των ομηρικών επών;
8)Μελέτησε με προσοχή τα παραπάνω  στοιχεία, που δείχνουν την επίδραση των ομηρικών επών .Στη συνέχεια παρουσίασε στην τάξη τα συμπεράσματά σου.

9)Από όσα μελέτησες μέχρι τώρα για το έπος ,ζωγράφισε μια εικόνα που σχημάτισες στο μυαλό σου για την εποχή, τους ποιητές, τον Όμηρο ή γράψε ένα σύντομο κείμενο με αυτές τις εντυπώσεις σου.

Δοκίμασε τις γνώσεις σου με το κουίζ!

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ


ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ:
https://drive.google.com/file/d/1NkIOwb_KQ7iSQ743TYX8yMLGDw8iJIbN/view?usp=sharing