Παθητικός μέλλοντας και αόριστος ,Θεωρία-Ασκήσεις,Διαδραστικές ασκήσεις,Αρχαία Γ΄Γυμνασίου

Παθητικός μέλλοντας και αόριστος ,Θεωρία- Ασκήσεις,Διαδραστικέςασκήσεις, Ενότητα 8η,Αρχαία Γ΄ Γυμνασίου 

                                             ΟΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

                  ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ  Α΄ -  ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ  Α΄  

  Διάθεση του ρήματος λέγεται η ιδιαίτερη σημασία του που δείχνει ότι το υποκείμενο ή ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. 

  Ρήματα με παθητική διάθεση ή παθητικά λέγονται εκείνα που σημαίνουν ότι το υποκείμενο δέχεται μια ενέργεια από κάποιον άλλον ή παθαίνει κάτι: Κῦρος προσκυνεῖται ὡς βασιλεὺς ὑπὸ τῶν ἀμφ’ αὑτόν.     (Φωνή του ρήματος λέγεται ένα σύνολο από τύπους που μπορεί να σχηματίσει το ρήμα. Κάθε ρήμα κανονικά σχηματίζει δύο σύνολα από τύπους, δηλ. έχει δύο φωνές. Αυτές είναι:α) η ενεργητική φωνή, που ο πρώτος τύπος της (δηλ. το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα) λήγει σε -ω ή -μι: λύ-ω, τιμῶ, τίθη-μι ·β) η μέση φωνή, που ο πρώτος τύπος της (δηλ. το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα) λήγει σε -μαι: λύ-ο-μαι, τιμῶμαι, τίθε-μαι.)   

Οι παθητικοί χρόνοι διαφέρουν από τους αντίστοιχους μέσους στη διάθεση.                        

Ο μέσος μέλλοντας λύσομαι σημαίνει «θα λυθώ μόνος μου», ενώ ο παθητικός λυθήσομαι σημαίνει «θα λυθώ από κάποιον άλλο».Ο μέσος αόριστος  ἐλυσάμην = «λύθηκα μόνος μου», ἐλύθην = «λύθηκα από κάποιον άλλο».Οι υπόλοιποι παθητικοί χρόνοι είναι στην κλίση τους ακριβώς ίδιοι με τους μέσους. Μέσοι: λύομαι, ἐλυόμην, λύσομαι, ἐλυσάμην, λέλυμαι, ἐλελύμην. Παθητικοί: λύομαι, ἐλυόμην, λυθήσομαι, ἐλύθην, λέλυμαι, ἐλελύμην.

Πώς σχηματίζονται οι παθητικοί χρόνοι

α) στα φωνηεντόληκτα όπως το λύ-ομαι, αφαιρούμε την κατάληξη –ομαι και βάζουμε την κατάληξη –θήσομαι= λυ-θήσομαι.(παθητικός μέλλοντας α’).  Στον αόριστο προσθέτουμε μπροστά την αύξηση και στο τέλος την κατάληξη –θην. ἐ-λύ-θην (παθητικός αόριστος α΄)..       Ορισμένα ρήματα αυτής της κατηγορίας εμφανίζουν ένα –σ- στους χρόνους αυτούς. π.χ. κελεύ-ομαι, κελευσθήσομαι, ἐκελεύσθην.

β) Τα χειλικόληκτα (χαρακτήρας π, β, φ) τρέπουν το χειλικό τους στο δασύ –φ-. Παραδείγματα: λείπ-ομαι, λειφ-θήσομαι, ἐ-λείφ-θην .  Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα ρήματα σε –πτω. Εδώ αγνοούμε το –τ- και τρέπουμε κανονικά το –π- σε –φ-. Παράδειγμα: καλύπ-τομαι,          καλυφ-θήσομαι, ἐκαλύφ-θην. 

γ) Στα ουρανικόληκτα (χαρακτήρας κ, γ, χ) τρέπουμε το ουρανικό σε –χ-    π.χ: ἄγ-ομαι, αχθήσομαι, ἤχ-θην .    Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα περισσότερα ρήματα σε –ττω ή –σσω(τα οποία προήλθαν από αφομοίωση του ουρανικού χαρακτήρα με την πανάρχαια κατάληξη –jω π.χ. ταράχ-jω ‣ ταράττω ή ταράσσω). Σ’ αυτά αγνοούμε το διπλό σύμφωνο και προσθέτουμε το –χ-.π.χ. φυλά-ττομαι (ή φυλά-σσομαι),φυλαχ-θήσομαι, ἐφυλάχ-θην. 

δ) Στα οδοντικόληκτα (χαρακτήρας τ, δ, θ, ζ) τρέπουμε το οδοντικό σε –σ-. π.χ. ψεύδ-ομαι, ψευσ-θήσομαι, ἐψεύσ-θην  και  ψηφίζ-ομαι, ψηφισ-θήσομαι, ἐψηφίσ-θην.

Κλίση

Παθητικός μέλλοντας α΄

Οριστική            Ευκτική               απαρέμφατο       μετοχή

λυθήσομαι λυθήσῃ ή λυθήσει λυθήσεται λυθησόμεθα λυθή-σεσθε λυθήσονται     λυθησοίμην     λυθήσοιο     λυθήσοιτο    λυθησοίμεθα      λυθήσοισθε      λυθήσοιντο λυθήσεσθαι λυθησόμενος λυθησομένη λυθησόμενον

Παθητικός αόριστος α΄

Οριστική   Υποτακτική   Ευκτική     Προστακτική      Απαρ.

ἐλύθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν λυ-θῶ  λυθῇς  λυθῇ λυθῶμεν  λυθῆτε  λυθῶσι(ν) λυθείην λυθείης λυθείη λυθείημεν ή λυθεῖμεν λυθείητε ή λυθεῖτε λυθείησαν ή λυθεῖεν ------- λύθητι λυθήτω -------- λύθητε λυθέντων ή λυθήτωσαν λυθῆναι Μετοχή λυ-θεὶς  λυ-θεῖσα  λυ-θὲν

Σημείωση: Ορισμένα φωνηεντόληκτα ρήματα (κατηγορία λύ-ω -δηλαδή αυτά που το θέμα τους  λήγει σε φωνήεν) εμφανίζουν ένα –σ- πριν από το –θήσομαι, -θην.Κάποια από αυτά τα ρήματα είναι:

ἀκούομαι	ἀκουσθήσομαι	ἠκούσθην
κελεύομαι	κελευσθήσομαι	ἐκελεύσθην
θραύομαι	θραυσθήσομαι	ἐθραύσθην

ΚΛΙΣΗ  ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ  ΤΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΑΟΡΙΣΤΟΥ Α΄

αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ	λυθεὶς λυθέντος λυθέντι λυθέντα λυθεὶς	ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ	λυθεῖσα λυθείσης λυθείσῃ λυθεῖσαν λυθεῖσα	τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ	λυθὲν λυθέντος λυθέντι λυθὲν λυθὲν
οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ	λυθέντες λυθέντων λυθεῖσι λυθέντας λυθέντες	αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ	λυθεῖσαι λυθεισῶν λυθείσαις λυθείσας λυθεῖσαι	τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ	λυθέντα λυθέντων λυθεῖσι λυθέντα λυθέντα

Παθητικός μέλλοντας β΄. Παθητικός αόριστος β΄

Μερικά ρήματα σχηματίζουν τον παθητ. μέλλοντα και τον παθητ. αόριστο με το χρονικό πρόσφυμα η- και ε- αντί θη- και θε-, δηλ. χωρίς το σύμφωνο θ: γραφ-ή-σομαι,ἐ-γράφ-η-ν, γραφ-ε-ίη-ν, γραφ-έ-ντων κτλ., αντί γραφ-θή-σομαι, ἐ-γράφ-θην-, γραφ-θε-ίη-ν, γραφ-θέ-ντων κτλ. (όπως και στη νέα ελληνική : γράφ-τη-κα και γράφ-η-κα .).Ο παθητ. μέλλοντας και ο παθητ. αόριστος που σχηματίζονται μ' αυτόν τον τρόπο λέγονται παθητικός μέλλοντας β΄ και παθητικός αόριστος β΄.  Οι δεύτεροι αυτοί παθητικοί χρόνοι κλίνονται ακριβώς όπως και οι πρώτοι, αλλά στο β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορ. β΄ μένει αμετάβλητη η αρχική κατάληξη -θι: γράφη-θι.

Παθητικός Μέλλοντας β'

Οριστική  Ευκτική Απαρέμφατο    Μετοχή γραφήσομαι γραφήσει γραφήσεται γραφησόμεθα γραφήσεσθε γραφήσονται  γραφησοίμην  γραφήσοιο  γραφήσοιτο γραφησοίμεθα  γραφήσοισθε   γραφήσοιντο γραφήσεσθαι γραφησόμενος γραφησομένη γραφησόμενον

Παθητικός Αόριστος β'

Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική  Απαρέμφ.    Μετoxή ἐγράφ-ην  ἐγράφ-ης  ἐγράφη  ἐγράφημεν ἐγράφητε ἐγράφησαν     γραφῶ    γραφῇς    γραφῇ  γραφῶμεν    γραφῆτε    γραφῶσι γραφείην γραφείης γραφείη γραφείημεν (ή εῖμεν) γραφείητε (ή εῖτε) γραφείησαν (ή εῖεν)   --------------      γράφηθι       γραφήτω -------------      γράφητε      γραφέντων  γραφῆναι        γραφεὶς     γραφεῖσα γραφὲν

 

Σημείωση:Τα ρήματα με μονοσύλλαβο ρηματικό θέμα με φωνήεν ε τρέπουν στους δεύτερους παθητικούς  χρόνους το ε σε α βραχύχρονο π.χ. κλέπτω (θ. κλεπ-) > ἐ-κλά-πην, πλέκω (θ. πλεκ-) > ἐ-πλά-κην  .Εξαιρούνται τα σύνθετα του -λέγω (συλλέγω): συλ-λεγ-ήσομαι.   Όσα ρήματα έχουν μονοσύλλαβο ρηματικό θέμα με φωνήεν η συστέλλουν (συστολή=βράχυνση) στους β' παθητικούς χρόνους το η σε α βραχύχρονο:(σήπ-ω) σαπ-ήσομαι, ἐ-σά-πην .                                                  

 Εξαιρείται το απλό πλήττω (θ. πληγ-) πληγ-ήσομαι, ἐ-πλήγ-ην

Ορισμένοι από τους κυριότερους β΄ παθητικούς μέλλοντες και αορίστους είναι οι εξής:

γράφομαι	γραφήσομαι	ἐγράφην
φαίνομαι	φανήσομαι	ἐφάνην
κλέπτομαι	κλαπήσομαι	ἐκλάπην
στρέφομαι	στραφήσομαι	ἐστράφην
τρέφομαι	τραφήσομαι	ἐτράφην
πλήττω	πληγήσομαι	ἐπλήγην
ἐκπλήττω	εκπλαγήσομαι	ἐξεπλάγην

ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΑΘΗΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ

ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 8 ΕΔΩ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

1)Να συμπληρώσετε τα κενά στον πίνακα που ακολουθεί με την ίδια έγκλιση του τύπου που σας δίνεται στους χρόνους που ζητούνται:

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛ. Α΄	ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤ. Α΄
λύεται
παιδευόμεθα
φονεύεσθε(οριστική)
κωλύου
λυοίμην

2)Να συμπληρώσετε στον παρακάτω πίνακα τις εγκλίσεις του παθητικού αορίστου α΄ που λείπουν στο πρόσωπο που σας δίνεται στην οριστική:

ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ἐτοξεύθη
ἐφονεύθης
ἐπείσθημεν
ἐδιδάχθητε
ἐπαιδεύθη
ἐβουλήθησαν

3)Να διατυπώσεις τις επόμενες προτάσεις αλλάζοντας τον παθητικό μέλλοντα σε αόριστο ή το αντίστροφο:                                    

α) Ἡ πόλις ἡμῶν οὐ σωθήσεται

β). Ὑμεῖς ὑπό τῶν στρατιωτῶν ἐσώθητε.

γ) Οὐ πεισθήσονται τοῖς λόγοις τούτου.

δ) Κολασθήσονται οἱ ἀδικοῦντες  ὑπό τῶν δικαστῶν.

ε) Ὑπό τῶν διδασκάλων ἐπαιδεύθητε.

Να γράψετε τα απαρέμφατα και τις μετοχές  των ρημάτων στους χρόνους αυτούς.

(Θεωρία και παραδείγματα και από το http://41lukeio.blogspot.com/)

ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ