"Η μεταμφίεση", Ρέα Γαλανάκη ,Λογοτεχνία Γ΄γυμνασίου

"Η μεταμφίεση", Ρέα Γαλανάκη ,Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου, Φύλλο εργασίας

Ελένη Αλταμούρα        Ρέα Γαλανάκη(βιβλιονέτ)

Η Ρέα Γαλανάκη προχωρεί στην πεζογραφία καθώς απομακρύνεται από την ποίηση, στην οποία ωστόσο είχε δώσει δείγματα πειστικής ακριβολογίας (Πλην εύχαρις, 1975), περνώντας ένα μεταβατικό στάδιο με τα πεζά: Πού ζει ο λύκος; (1982). Η απόφασή της να ακουστεί και η δική της φωνή ευοδώθηκε από το υπόβαθρο της προσωπικής της παιδείας και κατέληξε άνετα στον σχεδιασμό ενός τύπου αφήγησης που ανασύρει πρόσωπα του παρελθόντος τα οποία έχουν ξεχαστεί. Τα τρία μυθιστορήματα γραμμένα σε αυτή την κατεύθυνση, για τα οποία η Γαλανάκη αρνείται τον ορισμό «ιστορικό μυθιστόρημα», της επεφύλαξαν ικανοποιητική ανταπόκριση από πλευράς κριτικής και κοινού. Το πρώτο, Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά (1991), στέκεται σε μερικές στιγμές της ζωής ενός ισχυρού ανθρώπου, Έλληνα από την Κρήτη που τον απήγαγαν και τον εξισλάμισαν όταν ήταν παιδί, και που έγινε υπουργός και αρχιστράτηγος του σουλτάνου της Αιγύπτου. Αποτελεί κάτι νέο η αντιμετώπιση του Τούρκου δίχως αισθήματα φθόνου που δεν έλειψαν κατά το παρελθόν από την ελληνική λογοτεχνία. […]Ακολούθησαν άλλα δύο μυθιστορήματα με πρόσωπα που ανασύρονται από το παρελθόν (Θα υπογράφω Λουί, 1993,  Ελένη ή Ο κανένας, 1998)· με το Ο αιώνας των λαβυρίνθων, 2002, οι στόχοι μετατοπίζονται.( Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, 581-582).

Η Ελένη Αλταμούρα(1821-1900)  ήταν κόρη του καπετάνιου των Σπετσών Ιωάννη Μπούκουρη ,ο οποίος έλαβε μέρος στην  ελληνική επανάσταση και μετά την ανεξαρτησία ίδρυσε το πρώτο θέατρο της Αθήνας .Η Ελένη  με ταλέντο στη ζωγραφική θέλησε να σπουδάσει στην Ιταλία μετά από τις σπουδές της στην Αθήνα. Ο πατέρας της έδωσε τη συγκατάθεσή του σε αυτό το τολμηρό εγχείρημα και τη συνόδευσε στη Ρώμη το 1848,τη χρονιά των μεγάλων ευρωπαϊκών επαναστάσεων. Η Ελένη έχοντας μάθει την τέχνη της μεταμφίεσης κοντά στους ηθοποιούς του πατέρα της ,ντύνεται άντρας ,για να γίνει δεκτή στη Σχολή των Ναζαρηνών ζωγράφων, όπου απαγορευόταν η φοίτηση γυναικών. Έτσι θα ζήσει στη Ρώμη και τη Φλωρεντία. Θα ερωτευτεί τον ζωγράφο Σαβέριο Αλταμούρα ,θα αποκτήσει μαζί του τρία παιδιά. Όταν αυτός την εγκαταλείπει παίρνοντας και τον μικρότερο γιο τους ,η Ελένη επιστρέφει στην Ελλάδα με τα δύο μεγαλύτερα παιδιά της ,τα οποία πεθαίνουν σε νεαρή ηλικία από φυματίωση. Παύει να ζωγραφίζει ,αποσύρεται στις Σπέτσες ,όπου ζει μέσα στο πένθος.(Το επίθετο «Ναζαρηνοί» υιοθετήθηκε από μια ομάδα Γερμανών ρομαντικών ζωγράφων των αρχών του 19ου αιώνα που στόχευαν στην αναζωογόνηση της πνευματικότητας στην τέχνη).

Το 1848 ήταν ένα έτος κοινωνικών επαναστάσεων σε ολόκληρη της Ευρώπη.Οι κοινωνικές επαναστάσεις οφείλονταν στα ανεκπλήρωτα αιτήματα των λαών, κυρίως της αστικής τάξης και έγιναν αναπόφευκτες, όταν ολόκληρη η Ευρώπη δοκίμασε μια σοβαρή οικονομική κρίση, με αποτέλεσμα την άνοδο της τιμής των ειδών διατροφής. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν είναι καθόλου περίεργο που δεν έμεινε καμία χώρα στην Ευρώπη χωρίς να σημειωθούν σε αυτήν εξεγέρσεις με εθνικά και κοινωνικά αιτήματα. Για τα επαναστατικά κινήματα του 1830 και του 1848 στην Ευρώπη μελετήστε τη σχετική ενότητα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Γ’ Γυμνασίου στον παρακάτω σύνδεσμο: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/517,1889/

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

·         Γυναικείοι και αντρικοί ρόλοι

·         Ο έρωτας της λευτεριάς και ο έρωτας της τέχνης

·         Η ατμόσφαιρα των πατριωτικών και επαναστατικών κινημάτων

Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο ,απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν χωρισμένοι/ες σε ομάδες: 

1)Να δώσετε έναν σύντομο τίτλο στις ενότητες του κειμένου:

1η ενότητα: «Έξω….με το εγώ»

2η ενότητα   : «Στον κήπο…κι οι δυο»

3η ενότητα: «Ο καπετάν Γιάννης.. πριν φύγει»

4η ενότητα: «Δεν το λησμόνησα…Κανένας»

2)Ποιοι ήταν οι μάρτυρες της μεταμόρφωσης της Ελένης; Πώς παρουσιάζονται στο κείμενο και ποια αίσθηση αφήνει στον αναγνώστη ο τρόπος που παρουσιάζονται; Γιατί;

3)Στη δεύτερη ενότητα του κειμένου ποιο στοιχείο κυριαρχεί; Πώς συνδυάζεται αυτό με την προσωπικότητα της Ελένης;

4)Ποιο είναι το πρότυπο της Ελένης ,σύμφωνα με την τελευταία ενότητα; Ποιο είναι το βασικό κοινό στοιχείο ανάμεσά τους; Για ποιους λόγους  χρησιμοποιεί η καθεμιά τη μεταμφίεση;

5)Με βάση το κείμενο μιλήστε για τον χαρακτήρα της Ελένης.

6)Πώς συνταιριάζονται τα ονόματα «Ελένη» ή «Κανένας» στον ίδιο κύκλο;

7)Ποια ήταν η θέση της γυναίκας στα μέσα του 19^ου αιώνα ,όπως φαίνεται από το κείμενο;

8)Μπείτε για λίγο στη θέση της Ελένης. Θα τολμούσατε αυτή τη μεγάλη αλλαγή, τη μεταμφίεση ,για να πετύχετε τον στόχο σας; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.

9)Η συγγραφέας συνδυάζει τον ρεαλισμό με το ονειρικό στοιχείο. Εντοπίστε αυτά τα στοιχεία μέσα στο απόσπασμα.

10)Ποιος είναι ο τύπος του αφηγητή; Να εντοπίσετε τρία σχήματα λόγου και δύο αφηγηματικούς τρόπους στο απόσπασμα.

 

*άρια: εκφραστική μελωδία για φωνή με συνοδεία ορχήστρας.

 

Δείτε το βίντεο