ΟΙ ΜΕΤΟΧΕΣ-ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ,ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ,ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ- ΘΕΩΡΙΑ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ,ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.

1)Η επιθετική μετοχή: λειτουργεί ως επίθετο και συνήθως είναι έναρθρη (π.χ. τό συμφέρον).Λέγεται και αναφορική, γιατί ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση.

2)Η κατηγορηματική μετοχή: αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται. Ρήματα που, συνήθως, συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή είναι :

α) εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω  β) δῆλός εἰμι (είμαι φανερός), διαβιῶ / διαμένω (ζω κάπου μόνιμα), διάγω / διαγίγνομαι (περνώ τον καιρό μου), οὐ διαλείπω (δε σταματώ), διατελῶ (είμαι συνεχώς), λανθάνω (μένω απαρατήρητος), οἴχομαι (έχω φύγει), τυγχάνω (συμβαίνει να είμαι, είμαι), φαίνομαι / φανερός εἰμι (είμαι φανερός), φθάνω (προφταίνω)  γ)ρήματα που σημαίνουν έναρξη ,λήξη,ανοχή καρτερία,κάματο  -αίσθηση,γνώση,μάθηση ,μνήμη και τα αντίθετα-αγγελία,δείξη,έλεγχο,ψυχική κατάσταση και κάποια άλλα πιο σπάνια (π.χ. Ἄρξομαι διδάσκων ἐκ τῶν θείων).

Μεταφράζεται με το ότι, πως, που ή με το να…

3)Η επιρρηματική μετοχή:

Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός και εκφράζει επιρρηματικές σχέσεις:

α)χρονική μετοχή: δηλώνει χρόνο, βρίσκεται σε όλους τους χρόνους εκτός από τον μέλλοντα και συνοδεύεται συχνά από χρονικά επιρρήματα. Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα χρονική πρόταση.

β)αιτιολογική μετοχή: μεταφράζεται με αιτιολογικούς συνδέσμους γιατί, διότι ,επειδή. Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση.

γ)τελική μετοχή: βρίσκεται σε χρόνο μέλλοντα και δηλώνει σκοπό. Μεταφράζεται με το :για να. Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα τελική πρόταση. Συνοδεύει ρήματα που δηλώνουν κίνηση ή δράση.

δ)υποθετική μετοχή: δηλώνει την προϋπόθεση κάτω από την οποία μπορεί ή θα μπορούσε να συμβεί αυτό που σημαίνει το ρήμα της πρότασης. Μεταφράζεται με το αν,εάν.

ε)εναντιωματική μετοχή: δηλώνει εναντίωση προς αυτό που σημαίνει το ρήμα της πρότασης. Μεταφράζεται με το: αν και, ενώ, παρόλο που…

στ)παραχωρητική μετοχή: δηλώνει παραχώρηση προς αυτό που σημαίνει το ρήμα της πρότασης και μεταφράζεται με τις εκφράσεις: κι αν ακόμα, ακόμα και αν….

ζ)τροπική μετοχή: συνήθως βρίσκεται σε χρόνο ενεστώτα. Μεταφράζεται με τροπική μετοχή της νεοελληνικής, με τροπικό επίρρημα ή εμπρόθετο προσδιορισμό…

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ  ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ:

α)Ἐπαιάνιζον ἅμα πλέοντες.

β)Καὶ  διὰ τοῦτο ὀργισθεὶς Ἀπόλλων κτείνει Κύκλωπας.

γ)Πέμπουσιν  Ἱερώνυμον  τὸν Ἠλεῖον  ἐροῦντα ταῦτα.

δ)Νικήσαντες ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε.

ε)Ἀγησίλαος δέ, καίπερ αἰσθανόμενος ταῦτα, ὅμως ἐπέμενε ταῖς σπονδαῖς.

στ)Οὐδὲ δὶς ἀποθανόντες δίκην δοῦναι δύναιντ' ἂν ἀξίαν.

ζ)Ἀφίκοντο πρὸς ἡμᾶς τὴν ἐπιστολὴν φέροντες.

Το υποκείμενο της μετοχής

Η μετοχή συμφωνεί κανονικά με το υποκείμενό της στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση:
1)Ὁρῶμεν ὑμᾶς ἀπόρους ὄντας.
2)Ἔπεμψε Θεόπομπον εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα.

H επιρρηματική μετοχή διακρίνεται σε:

α) Συνημμένη· το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση(αντικείμενο του ρήματος...). Συνημμένες είναι οι τελικές και κάποιες φορές  οι υπόλοιπες επιρρηματικές μετοχές:

-Ἔπεμψε  Θεόπομπον  εἰς Λακεδαίμονα  ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα. [τελική μετοχή, το Aντικείμενο  του ρήματος είναι και Yποκείμενο  της μετοχής.]
-Τὸν δὲ  Ἄκουφιν  ταῦτα ἀκούσαντα  ἐπιμειδιᾶσαι(=απαρέμφατο-υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα λέγεται) λέγεται τῷ λόγῳ. [χρονική μετοχή, το Υ του απαρεμφάτου(Τὸν  Ἄκουφιν) είναι και Υποκείμενο της μετοχής.]

β) Απόλυτη· το υποκείμενό της είναι λέξη που δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως υποκείμενο της μετοχής. Η απόλυτη μετοχή τίθεται σε πτώση γενική (γενική απόλυτη) ή αιτιατική (αιτιατική απόλυτη):

-Κρέοντος βασιλεύοντος οὐ μικρὰ συμφορὰ κατέσχε Θήβας. [χρονική μετοχή]

-Kολαζόντων ὑμῶν τοὺς ἀδικοῦντας ἔσονται οἱ νόμοι καλοὶ καὶ δίκαιοι. [υποθετική μετοχή]

EΠIΘETIKH (Έναρθρη – Άναρθρη)	KATHΓOPHMATIKH (Άναρθρη)	EΠIPPHMATIKH (Συνημμένη ή απόλυτη)
Έναρθρη: Ἐν  δὲ τῷ χρόνῳ τούτῳ οἱ βουλόμενοι νεώτερα πράγματα ἐν τῇ πόλει γίγνεσθαι ἐπεβούλευον. Άναρθρη: Oἱ Θηβαῖοι ἔπεμψαν εἰς Ἀθήνας ἄγγελον   ἐστεφανωμένον.	Συντάσσεται με τα ρήματα: α) εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω, φαίνομαι, λανθάνω, οἴχομαι, διατελῶ, διαμένω, τυγχάνω κ.ά.: Δέκα ἔτη διετέλουν   εὐτυχοῦντες. β) Έναρξης, λήξης, καρτερίας, ανοχής, καμάτου: Ἀλλ' οὐδ' ἐκεῖ παύσομαι γράφων. γ) Αίσθησης, γνώσης, μάθησης, άγνοιας, μνήμης, λήθης: Οἱ πολέμιοι ἤσθοντο τὸ ὄρος ἐχόμενον. δ) Αγγελίας, δείξης, ελέγχου: Πειράσομαι τοῦτον ἐπιδεῖξαι ψευδόμενον. ε) Ψυχικού πάθους: Οὐκ ᾐσχύνθη   ἐκλιπὼν   τὴν οἰκίαν. στ) Ευεργεσίας, νίκης και τα αντίθετα: Ἀδικεῖτε πολέμου   ἄρχοντες.	Χρονική: Ἅρπαλος ἔφυγε Φιλίππου ἔτι βασιλεύοντος. Αιτιολογική: Ἀγόρατον ἀφεῖσαν   ὡς    εὐεργέτην   ὄντα. Τελική: Δερκυλίδας  ἄρξων  ἀφίκετο. Υποθετική: Ταῦτα ποιοῦντες τὰ δίκαια ψηφιεῖσθε. Εναντιωματική: Ἀλέξανδρος καίπερ τετρωμένος  τοὺς τραυματίας ἐπῆλθε. Παραχωρητική: Οὐδὲ  ἀποθανεῖν οἱ τλήμονες (=υπομονετικοί) δύνανται καὶ μάλα ἐρῶντες τούτου. Τροπική: Φίλιππος ἀφίκετο ἔχων τοὺς μισθοφόρους ἱππέας.

Ο πίνακας και τα παραδείγματα προέρχονται από το σχολικό βιβλίο:ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να εντοπίσετε τις μετοχές, να αναγνωρίσετε το είδος τους και να βρείτε το υποκείμενό τους στα παρακάτω παραδείγματα:

1)Ὁ μὴ  δαρεὶς  οὐ παιδεύεται.

2)Ἦν  γὰρ  Περικλέους γνώμη πρότερον νενικηκυῖα.

3)Οὗτος  μὲν  τὸ συμφέρον ἀπεκρίνατο, ἄλλος δὲ τὸ δέον.

4)Ἄρξομαι  διδάσκων ἐκ τῶν θείων.

5)Ὁρῶν  αὐτοὺς  λυπουμένους ὑπεσχόμην γράψειν τὴν ἐπιστολήν.

6)Ὁ δὲ συλλαμβάνει Κῦρον ὡς ἀποκτενῶν.

7)Νικήσαντες  ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. 

8)Οἱ βάρβαροι ἀπῆλθον οὐδὲν ἀποκρινάμενοι.

9)Ὁ Ἀγησίλαος ἐκείνους μὲν καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκε.

10)Xρημάτων δεομένης τῆς Σπάρτης πρὸς πόλεμον, ἐπορεύθη ὁ Ἀγησίλαος εἰς Aἴγυπτον.

Τα παραδείγματα προέρχονται από το σχολικό βιβλίο.

ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΝΙΑ