Το αντικείμενο -άμεσο και έμμεσο- , Αρχαία Β΄ Γυμνασίου

Το αντικείμενο,άμεσο και έμμεσο,θεωρία και ασκήσεις,ενότητα 8η,Αρχαία Β΄Γυμνασίου 

Αφού διαβάσετε όσα έχουμε μάθει για το αντικείμενο ΕΔΩ ,μελετήστε και  τα παρακάτω για το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο:

Εκτός από τα ρήματα που η σημασία τους συμπληρώνεται με ένα αντικείμενο (μονόπτωτα  ρήματα), υπάρχουν και αυτά που η σημασία τους συμπληρώνεται με δύο αντικείμενα που δε συνδέονται παρατακτικά μεταξύ τους (δίπτωτα ρήματα). Στην περίπτωση που συναντάμε δίπτωτο ρήμα, διακρίνουμε τα αντικείμενά του σε άμεσο και έμμεσο . Aπό τα δύο διαφορετικά αντικείμενα ενός δίπτωτου ρήματος το ένα ονομάζεται άμεσο, γιατί σ' αυτό μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου, και το άλλο ονομάζεται έμμεσο, γιατί σ' αυτό μεταβαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου. Με βάση την πτώση εκφοράς του αντικειμένου, άμεσο είναι το αντικείμενο σε αιτιατική και έμμεσο το αντικείμενο σε γενική ή δοτική. Όταν το ρήμα συντάσσεται με γενική και δοτική, άμεσο είναι το αντικείμενο σε γενική, ενώ, όταν το ρήμα συντάσσεται με δύο αιτιατικές, άμεσο είναι το αντικείμενο που δηλώνει πρόσωπο:

δίπτωτα ρήματα
άμεσο αντικείμενο	έμμεσο αντικείμενο	παράδειγμα
αιτιατική	δοτική	Πᾶσαν ὑμῖν τὴν ἀλήθειαν ἐρῶ.
αιτιατική	γενική	Ὑμεῖς ἐμοῦ ἀκούσασθε πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.
αιτιατική προσώπου	αιτιατική πράγματος	Ἡμεῖς ὑμᾶς κακὸν οὐδὲν πώποτε ἐποιήσαμεν.
γενική	δοτική	Τῆς τῶν Ἐλλήνων ἐλευθερίας παρεχωρήσατε αὐτῷ.

Παρατήρηση :απαρέμφατο ή δευτερεύουσα ονοματική πρόταση που επέχει θέση αντικειμένου αντιστοιχεί στην αιτιατική πτώση ουσιαστικού που δηλώνει πράγμα.

(Στη νεοελληνική γλώσσα η πτώση του άμεσου αντικειμένου είναι η αιτιατική έναντι της γενικής, που είναι η πτώση του έμμεσου αντικειμένου , και μάλιστα η αιτιατική προσώπου ,όταν και τα δύο αντικείμενα είναι σε αιτιατική, όπως και στην Α.Ε. Όταν,όμως, η αιτιατική προσώπου ισοδυναμεί με εμπρόθετο προσδιορισμό, τότε αυτή είναι έμμεσο αντικείμενο. Γενικά, έμμεσο είναι το αντικείμενο σε γενική ή σε αιτιατική, που μπορεί να αντικατασταθεί από εμπρόθετο προσδιορισμό: π.χ. Κάνεις κακό του παιδιού ).

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

Να βρείτε τα αντικείμενα των ρημάτων ,αφού πρώτα τα διακρίνετε   σε μονόπτωτα και δίπτωτα. Να ξεχωρίσετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο:

1) Ἔδωκε τὰ γράμματα τοῖς φίλοις.

2) Διδάσκουσι τοὺς παῖδας σωφροσύνην.

3) Οὐκ ὁμοφρονοῦσιν ἀλλήλοις. 

4 )Διδάσκει τοὺς νέους τὴν ἀρετήν.

5) Αὐτοὺς ἀπεστέρησαν βίου.

6) Ἡ ἀριθμητικὴ διδάσκει ἡμᾶς ὅσα ἐστὶν τὰ τοῦ ἀριθμοῦ.

7) Οἱ Ἀθηναῖοι τῷ Ἀντιόχῳ ἐβοήθουν.

8)Ὅμοιος ὁμοίῳ ἀεὶ πελάζει.(=πλησιάζει)

9) Δείξομεν τοῖς βαρβάροις ὅτι δυνάμεθα τοὺς ἐχθροὺς τιμωρεῖσθαι.

10) Τοὺς μὲν θεοὺς φοβοῦ, τοὺς δὲ φίλους αἰσχύνου.

(Οι ασκήσεις στηρίχθηκαν στο σχολικό βιβλίο του Συντακτικού της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας )