ΙΛΙΑΔΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ:ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ                BINTEO

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1)Ποια είναι η χρονική θέση των επών του Ομήρου στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία;

2)Ποιος είναι ο χρόνος σύνθεσης των επών;

3)Ποιο έπος προηγείται χρονικά, ποια είναι η έκτασή του (αριθμός στίχων) και πώς διαιρείται σε τμήματα;

4)Πού έζησε ο ΄Ομηρος, ποιο πολίτευμα ακμάζει στην Ελλάδα αυτήν την εποχή, ποιο είναι το κέντρο της νέας ακμής του Ελληνισμού στο β΄μισό του 8^ου αιώνα;

5)Ποιος είναι ο χαρακτήρας του περιεχομένου της  Ιλιάδας; Σε ποια εποχή αναφέρεται το έπος; Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την Ιλιάδα ως ιστορική πηγή; Γιατί; Ποιος είναι ο κύριος στόχος του δημιουργού της;

6)Ποιο είναι το θέμα της Ιλιάδας ;Ποια περιστατικά μέσα στο έπος σχετίζονται με το θέμα της;

7)Ποιο είναι το περιεχόμενο της Ιλιάδας, Πόσες μέρες περιγράφει ο ποιητής από τον πόλεμο στην Τροία(χρονικό παρόν του έπους); Να δικαιολογήσετε την ονομασία του έπους.

8)Ποιες είναι οι διαφορές της  Ιλιάδας και  της Οδύσσειας:α)ως προς το ύφος  και την κυρίαρχη ανθρώπινη μορφή; β)ως προς τις δομές της κοινωνίας γ)ως προς την παρουσίαση των θεών και των κεντρικών ηρώων;

9)Ο ΄Ομηρος δίνει τα γεγονότα με τη χρονολογική  τους σειρά;(δομή)Πώς τα παρουσιάζει;

Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

1)Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας παραδόθηκαν ολόκληρα .

2)Η σύνθεσή τους τοποθετείται χρονικά στο δεύτερο μισό του 8^ου αιώνα π.Χ.

3)Η σύνθεση της Ιλιάδας προηγείται χρονικά της Οδύσσειας και τοποθετείται γύρω στο 750π.Χ. Η Ιλιάδα αποτελείται από 15.693 στίχους(η Οδύσσεια 12.110 ) και χωρίζεται σε 24 ραψωδίες που δηλώνονται με ένα κεφαλαίο γράμμα η καθεμία.(Α,Β.)

4)Ο ΄Ομηρος έζησε στην Ιωνία της Μικράς Ασίας. Στην Ελλάδα ακμάζει η αριστοκρατία αυτήν την εποχή. Είναι η εποχή της νέας ακμής του Ελληνισμού με κέντρο τα παράλια της Μικράς Ασίας και τα νησιά.

5)Ο χαρακτήρας της Ιλιάδας είναι ηρωικός, πολεμικός .Αναφέρεται σε ένα ένδοξο παρελθόν με ηρωικές πράξεις ,στη μυκηναϊκή εποχή, στο τέλος της οποίας έγινε ο Τρωικός πόλεμος (12^ος αιώνας).Δεν μπορούμε να δούμε την Ιλιάδα ως ιστορική πηγή  γιατί:α)περιέχει αναχρονισμούς, δηλαδή πολλές συνήθειες, θεσμοί, υλικά που χρησιμοποιούν οι ιλιαδικοί  ήρωες ήταν γνωστά στην εποχή του ποιητή αλλά όχι στον άνθρωπο της μυκηναϊκής εποχής. β)περιέχει στοιχεία εξωπραγματικά και φανταστικά.γ)το ιστορικό υλικό έχει υποστεί ποιητική επεξεργασία.Η Ιλιάδα είναι ποίηση ,κυρίως, με την οποία ο ποιητής έχει ως κύριο στόχο να ευχαριστήσει το ακροατήριό του.

6)Το θέμα της Ιλιάδας είναι η οργή (μῆνις) του Αχιλλέα μετά τη σύγκρουσή του με τον Αγαμέμνονα,τον αρχιστράτηγο των Αχαιών. Ο θυμός του προκλήθηκε με αφορμή τη μοιρασιά των λαφύρων από τον πόλεμο.Ο Αγαμέμνονας είχε πάρει ως γέρας(=πολεμικό λάφυρο) την Χρυσηίδα,κόρη του ιερέα του Απόλλωνα,του Χρύση.Ο Απόλλωνας έστειλε λοιμό στο στρατόπεδο των Αχαιών ,για να τους τιμωρήσει.Ο Αγαμέμνονας υποχρεώθηκε να επιστρέψει την Χρυσηίδα αλλά απαίτησε να πάρει ως λάφυρο την Βρισηίδα,που ήταν το γέρας του Αχιλλέα.Αυτό προσέβαλε τον Αχιλλέα, που θύμωσε και αποχώρησε από τον πόλεμο μαζί με τους Μυρμιδόνες.Αυτό σήμανε πολλά βάσανα και ήττες για τους Αχαιούς.

7)Το περιεχόμενο της Ιλιάδας είναι ο δεκαετής  πόλεμος των Αχαιών με τους Τρώες στην πεδιάδα της Τροίας. Από αυτόν τον πόλεμο ο ποιητής περιγράφει μόνο 51 μέρες ,πριν την άλωση της πόλης. Το έπος ονομάζεται Ιλιάδα ,γιατί περιγράφει τον πόλεμο γύρω από το ΄Ιλιον(=Τροία).

8)Διαφορές Ιλιάδας-Οδύσσειας:α)Η Ιλιάδα είναι ένα έργο με δραματική πυκνότητα, λόγω της νεαρής ηλικίας του ποιητή, ενώ η Οδύσσεια έχει αφηγηματικό ύφος. Επίσης,η Οδύσσεια έχει στοιχεία παραμυθιού ,ενώ η Ιλιάδα παρουσιάζει έναν πραγματικό κόσμο χωρίς το παραμυθικό στοιχείο.Στην Ιλιάδα δεσπόζει ο Αχιλλέας,ενώ στην Οδύσσεια,ο Οδυσσέας. β)Στην Ιλιάδα ακμάζει ο θεσμός της βασιλείας,ενώ στην Οδύσσεια παρακμάζει.Στην Ιλιάδα οι ήρωες ανήκουν στην αριστοκρατία ,ενώ στην Οδύσσεια ανήκουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και ακούγονται οι πόθοι και των κατώτερων τάξεων.γ)Στην Οδύσσεια οι θεοί είναι λιγότερο εγωιστές και άδικοι,περισσότερο ηθικοί από τους θεούς στην Ιλιάδα που είναι εκρηκτικοί με αδυναμίες.Ο Οδυσσέας,επίσης,δεν έχει την έλλειψη μέτρου που βλέπουμε στον Αχιλλέα,αλλά είναι έξυπνος,επίμονος και υπομονετικός.

9)Ο ΄Ομηρος δεν παρουσιάζει τα γεγονότα με τη χρονολογική τους σειρά. Στην Ιλιάδα τα προβάλλει συμπυκνωμένα γύρω από ένα επεισόδιο, την οργή του Αχιλλέα. Στην Οδύσσεια ,όπως μάθαμε, ακολουθεί τη μέθοδο του «εγκιβωτισμού», παρουσιάζει τις τελευταίες περιπέτειες του Οδυσσέα, ενώ τις προηγούμενες τις εξιστορεί ο ίδιος  ο ήρωας.

ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΝΙΑ

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

****Να σημειώσουμε, επίσης, ότι σε όσα συμβαίνουν στο έπος (Ιλιάδα)   εμπλέκονται θεοί και άνθρωποι. Η δράση των ανθρώπων σημειώνεται σε τρεις χώρους: στο στρατόπεδο των Αχαιών, στην Τροία και στο πεδίο της μάχης (τον χώρο μεταξύ στρατοπέδου και Τροίας). Η δράση των θεών δεν περιορίζεται στον Όλυμπο, γιατί  η προσοχή τους είναι στραμμένη σε όσα συμβαίνουν στους ανθρώπους. 

Το έπος τελειώνει με τον θάνατο και την ταφή του Έκτορα. Τα γεγονότα μετά την ταφή του  ΄Εκτορα μέχρι και την άλωση της Τροίας είναι γνωστά από τα επόμενα έργα του τρωικού κύκλου 1 (Αιθιοπίς, Μικρά Ιλιάς, Ιλίου πέρσις ).

 Η Ιλιάδα δεν είναι ένα παραμύθι (με τέρατα, μάγισσες και θαλασσινές περιπέτειες), όπως η Οδύσσεια. Το περιεχόμενό της είναι ηρωικό (αποτελεί έκφραση της ηρωικής ιδεολογίας) και ο κόσμος της (πιο) πραγματικός. Το άτομο, μέσα από τη συμμετοχή του στον πόλεμο, καταξιώνεται στην ηρωική αριστοκρατική κοινωνία και νοηματοδοτεί τη ζωή –αλλά και τον θάνατό- του. Ήρωας είναι αυτός που ξεχωρίζει στα πεδία των μαχών και κερδίζει τιμήν και κλέος(=δόξα), και όχι ο πολύτροπος και πολύτλας (=αυτός που υπέμεινε πολλά, καρτερικός) Οδυσσέας. Οι πρωταγωνιστές (Αχιλλέας, Έκτορας κ.ά.) είναι πρώτα ήρωες και μετά Αχαιοί ή Τρώες. Ο ἥρως εκτός επικής ποίησης είναι αθάνατος και απολαμβάνει λατρεία εκ μέρους των ανθρώπων. Στην Ιλιάδα ,όμως, ο ἥρως είναι εν ζωή, είναι εξαιρετικός πολεμιστής και επιδιώκει το κλέος . Είναι άνθρωπος που υπερβαίνει κατά πολύ τα συνηθισμένα μέτρα (Silk, 1984, 73)

*Τιμή είναι η κοινωνική καταξίωση του ατόμου, η εκτίμηση που απολαμβάνει κάποιος. Κλέος είναι η δόξα που συνοδεύει το όνομα του ατόμου, η φήμη που ξεπερνά τα όρια της ζωής του. (Silk, 1984)

(****από τις σημειώσεις για την Ιλιάδα της Πόπης Χριστοφόρου-Πούγιουρου, φιλολόγου στη Λευκωσία.)

1 Με τον όρο τρωικός κύκλος εννοούμε μια ομάδα επών που αναφέρονται στα γεγονότα του τρωικού πολέμου. Από αυτά σώζονται ολόκληρα μόνο η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, ενώ για τα άλλα αντλούνται πληροφορίες μέσα από μεταγενέστερες περιλήψεις.